Waaróm besluit je geen maaltijdsalade te eten, maar een broodje kroket? Hoe beïnvloedt dat broodje kroket vervolgens je humeur en je besluit om bijvoorbeeld een nieuwe elektrische fiets te kopen? Welke invloed heeft veel zitten en weinig slapen op de manier waarop je met stress omgaat? Waarom koop je een huis en hoe beslis je in welke straat je gaat wonen? Voel jij je beter in een relatie of ben je juist liever alleen? Wat bepaalt of jij je gelukkig voelt? Allemaal vragen die zijn samen te vatten in één vraag: waarom doen mensen wat ze doen?
Bij dit soort vragen speelt het brein een grote rol. Hoe meer we weten over het brein, hoe meer vragen we kunnen beantwoorden over ons dagelijks functioneren. Daarom wordt momenteel onder de naam Healthy Brain Study een grootschalig onderzoek verricht onder dertigers in de regio Arnhem-Nijmegen. Ik spreek Projectmanager Lucy Overbeek, Data steward & Onderzoeksmedewerker Vivian Heuvelmans en Communicatiemedewerker Inge Walraven.
Multidisciplinair onderzoek
Al in 2017 werd het project opgezet en begon men met het uitwerken van ideeën. “Over specifieke onderdelen van ons brein, gedrag en biologie heeft de wetenschap al heel veel kennis, maar diepgaande kennis over de wisselwerking tussen die gebieden ontbreekt nog”, aldus Lucy. “Alleen door die gebieden sámen te brengen, zullen we het brein pas écht goed leren kennen en ontdekken hoe het brein ons dagelijks leven beïnvloedt.”
Daarom kwamen bij de start van het project circa 100 wetenschappers uit de meest uiteenlopende disciplines aan de Radboud Universiteit, Radboudumc en het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek bijeen. Inmiddels werken er meer dan 250 wetenschappers mee. Voorbeelden van disciplines die aan het onderzoek verbonden zijn, zijn sociale wetenschappen, management wetenschappen, biologie, taalkunde en hersenwetenschappen. Doel van het samenkomen: helder krijgen waaróm het onderzoek zo belangrijk is en wát precies onderzocht moet worden.
Uniek onderzoek
Lucy: “Na twee volle dagen aan ‘breinkrakers’ kwamen de contouren van het onderzoek naar voren: we wilden deelnemers een jaar lang volgen en gedurende dat jaar drie metingen verrichten. We zijn immers niet stabiel en altijd hetzelfde, maar onderhevig aan talloze invloeden van buitenaf. Bovendien wilden we vanuit een holistische benadering menselijk gedrag onderzoeken, dus met alle verschillende expertisegebieden en bijbehorende perspectieven samen. Dat maakt dit onderzoek uniek en zal een buitengewoon rijke dataset opleveren, welke weer aan de basis kan staan van talloze andere onderzoeken.”
Waarom de dertiger?
Bij dertigers zijn de hersenen volgroeid, maar nog niet verouderd. Bovendien maken dertigers veel levensgebeurtenissen mee die invloed hebben op hoe ze zich voelen. Denk aan het kopen van een huis, het krijgen van kinderen of het wisselen van werk. In 2019 begon men met het werven van deelnemers. Uiteindelijk zijn er 1.000 nodig. Deelnemers worden gezocht in de regio Arnhem-Nijmegen. Leeftijd en woonplaats is het enige criterium. Voor al het overige geldt: hoe meer diversiteit, hoe beter. Inge: “Iedereen is van harte uitgenodigd om mee te doen aan ons onderzoek!”
Impact maken
Lucy: “We zijn onze deelnemers erg dankbaar. Zij stellen hun data ter beschikking, zodat wij onze vragen kunnen onderzoeken én beantwoorden. Met die antwoorden willen we impact hebben, iets terugdoen voor de samenleving.” Vanuit Healthy Brain Study hoopt men met de opgedane kennis te kunnen bijdragen aan eventuele beleidsontwikkelingen en preventie van verzuim, zodat mensen langer vitaal kunnen blijven werken. Want als we de krantenkoppen mogen geloven, is het ziekteverzuim in 17 jaar nog nooit zo hoog geweest als nu. Niet alleen zorgen corona gerelateerde klachten en quarantaine voor het ziekteverzuim, ook stress doet dat.
Intensief
Inge: “We vragen best veel van onze deelnemers. Naast de drie leuke dagen die ze op de Radboud campus doorbrengen, terwijl ze aan verschillende onderzoeken en tests worden onderworpen, worden er ook thuismetingen in hun dagelijkse leven gedaan en vullen ze vragenlijsten in.
Waarom het zo intensief is? Omdat we dus juist naar ál die aspecten vanuit verschillende disciplines kijken.”
Onderzoeksvraag
Bij iedere deelnemer wordt een aantal buisjes bloed afgenomen. Uit het bloed zijn onder meer hormoonwaarden af te lezen. Die waarden schommelen. Dat is volkomen normaal, maar we weten dankzij onderzoek dat die schommelingen van invloed zijn op hoe we ons voelen. Healthy Brain Study onderzoekt wanneer die schommelingen het sterkst zijn en wat het effect daarvan is. “En vooral: waarom heeft de één geen, en de ander wel last (of juist profijt!) van die schommelingen?”, aldus Lucy. “Zit ’m dat bijvoorbeeld in iemands sociale omgeving of leefstijl, of in iets anders?”
Hoe ziet een onderzoeksdag op de Radboud Campus eruit?
Na dit voorproefje ontmoet ik deelnemer Lilly en medewerker Vivian. We starten bij de bloedafname. Hier worden ook gewicht, lengte en heupomvang gemeten en wordt de lichaamssamenstelling uitgelezen (spiermassa, vet- en vochtpercentage). Intussen wordt besproken hoe Lilly’s thuismetingen gegaan zijn. Het gaat om verschillende meters die een deelnemer mee krijgt: een slaapband die meet hoe lang en diep iemand per nacht slaapt, een luxe uitvoering van de Fitbit meet de hartslag en temperatuur en een beweegmeter, op het been bevestigd, laat zien hoeveel iemand per dag zit, loopt, et cetera. En dan zijn er nog siliconen bandjes die de deelnemer draagt. Deze meten de stoffen in de lucht waaraan diegene blootgesteld wordt. Ook in het haar worden stoffen opgeslagen. Die worden iedere drie maanden gemeten door een klein plukje haar op het achterhoofd af te knippen.
Eyeopeners
Vivian: “Alle metingen zijn registrerend, niet attenderend, adviserend of evaluerend. We koppelen wel een aantal zaken terug naar de deelnemers. Via het online platform ‘Mijn Dertigersbrein’ kunnen ze die op ieder gewenst moment inzien. We informeren de deelnemer daarmee, maar verbinden daar geen oordeel of advies aan.” Deelnemer Lily voegt daaraan toe dat ze desondanks nog genoeg eyeopeners kreeg: “Ik weet natuurlijk ook wel dat ik een zittend beroep heb, maar zie je de ‘keiharde’ cijfers dan is dat best confronterend. Ik probeer nu na het werk meer te bewegen.”
Hersenscan
Omdat Lilly nuchter moest zijn voor het onderzoek, staat er een heerlijk ontbijtje voor haar klaar na de metingen en krijg ik de kans haar aan de tand te voelen. “Het sprak me aan dat het onderzoek draait om de levensfase waarin ik nu zit. Het is interessant om te ontdekken dat alles op elkaar van invloed is en het brein daarbij een centrale rol speelt. Daardoor krijg je inzicht in je leefstijl. Ook is het leuk dat je een foto van je hersenscan krijgt. Normaal gesproken, zie je je hersenen nooit.” En dat is precies waar we na het ontbijt heengaan. Student-assistent Sean Gies bedient de MRI-scan. Lilly zal er 45 minuten inliggen. Tijd voor mij om ons gesprek af te ronden en de onderzoekers hun werk te laten doen.
Meedoen?
Ben je in de dertig en woon je in de regio Arnhem Nijmegen? Doe mee aan dit unieke onderzoek. Ga naar de website en meld je aan!
